កត្តាសំខាន់ៗ ចំនួន៧ ដែលនាំឲ្យមានជម្ងឺធ្លាក់ទឹកចិត្តកើតឡើង
តាមពិតទៅវាមានកត្តាជាច្រើនដែលអាចបណ្តាលឲ្យជម្ងឺនេះកើតឡើង ក្នុងនោះមានដូចជា៖ លក្ខខណ្ឌនៃជីវិត (Life events) បុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ (Personality)
តាមពិតទៅវាមានកត្តាជាច្រើនដែលអាចបណ្តាលឲ្យជម្ងឺនេះកើតឡើង ក្នុងនោះមានដូចជា៖ លក្ខខណ្ឌនៃជីវិត (Life events) បុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ (Personality)
ទ្រឹស្តីនៃការសិក្សា ឬ Learning Theory មានភាពផ្ទុយពីទ្រឹស្តី Psychodynamic ដែលសិក្សាពីចិត្ត (នៅខាងក្នុង និងមើលមិនឃើញ)
អត្រានៃអ្នកជម្ងឺធា្លក់ទឹកចិត្តមានការកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងនៅលើពិភពលោក ហើយបើយោងតាមការសង្កេតមើល ប្រទេសកម្ពុជាក៏មានអ្នកជម្ងឺធ្លាក់ទឹកចិត្តច្រើនផងដែរ។
ការតានតឹងចិត្តកើតមានឡើងពីលក្ខខ័ណ្ឌនៃការរស់នៅ ឬបទពិសោធន៏នៃជីវិតដែលមិនរីករាយ។ ភាពតានតឹង អាចរំខានដល់សុខភាពផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្ត។
ចិត្ត សំ. បា. ( ន. ) ( mind , citta ) ធម្មជាតសម្រាប់សន្សំ អារម្មណ៍, សម្រាប់គិត គឺ វិញ្ញាណ : ចិត្តត្រង់, ចិត្តវៀច; ចិត្តល្អ, ចិត្តអាក្រក់ ។ល។
ការចងចាំពិតជាមានសារៈសំខាន់ណាស់នៅក្នុងជីវិតរបស់មនុស្ស បើគ្មានការចងចាំទេនោះយើងមិន អាចសិក្សារៀនសូត្រ គ្មានការរីកចម្រើន ហើយសូម្បីតែសាច់ញ្ញាតិរបស់យើងក៏មិនចាំដែរ។
ប្រព័ន្ធនយោបាយសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម គឺជារឿងខុសគ្នាពីរដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ដោយបណ្តាប្រទេសនានានៅលើពិភពលោក។ ជាឧទាហរណ៍ សហរដ្ឋអាមេរិកជាទូទៅ
សម្រាប់ខាងផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្ត អាញស្តាញ ជាអ្នកធ្វើឲ្យពិភពលោកស្គាល់ម៉ូលេគុលរបស់ទឹក ហើយនឹងអាចរកឃើញទំហំម៉ូលេគុល ជាលើកដំបូងដែលធ្វើឲ្យពិភពលោក
មុនពេលសូក្រាត ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលក្រុងអាថែន កាត់ទោសប្រហារជីវិត ដោយមូលហេតុចោទប្រកាន់ថា លោកជាមនុស្សទមិឡ មិនទទួលស្គាល់អាទិទេព
ប្រទេសព័រទុយហ្គាល់ដែលជំនាញខាងផ្លូវសមុទ្រ បានទៅធ្វើការជួញដូរជាមួយទ្វីបអាស៊ី ជាពិសេសជាមួយឥណ្ឌា និងចិន ដោយចេញពីប្រទេសព័រទុយហ្គាល់នៅអឺរ៉ុបតាមមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិច
ក្បួនបំផុសគំនិត និងប្រាជ្ញាដោយខ្លួនឯង ឬក្បួនម៊ែកណេទិក (Magnetic) របស់សូក្រាត មានលក្ខណៈសាកល ហើយត្រូវនឹងក្បួនដទៃៗទៀត ដែលធ្វើឲ្យពិភពលោកចាត់ទុកគាត់
លោកមេទ័ព ស៊ុនអ៊ូ (ស៊ុនជឺ) កើតនៅក្នុងសម័យកាលជាមួយគ្នានឹងអ្នកប្រាជ្ញមួយរូបទៀតដែរ គឺអ្នកប្រាជ្ញ ខុងជឺ។ លោកកើតនៅមុន គ.ស ៥៥១-៤៩៧។ ស៊ុនជឺ ជាអ្នកស្រុក ឡឺអាន
ល្បែងប្រជាប្រិយ គឺជាសិល្ប:វប្បធម៌ អរិយធម៌ដ៏ចំណាស់មួយរបស់ខ្មែរនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហើយបានរីកត្រចះត្រចង់ និងជាសក្ខីភាពដ៏អស្ចារ្យ ដើម្បីបង្ហាញពិភពលោកឱ្យដឹងឮ
តាមន័យត្រង់កម្ម មានន័យថា អំពើប្រកបដោយចេតនា ហើយពាក្យនេះសំដៅលើជំនឿរបស់ពុទ្ធបរិស័ទ នៅក្នុងទស្សនៈមួយដែលគេហៅថា ទស្សនៈកម្មផល។
ភ្នំដែលសន្មតជានាមទីក្រុងរបស់ខ្មែរ គឺទីក្រុងភ្នំពេញសព្វថ្ងៃ កើតមានតាំងពីមុនពេលស្ថាបនាព្រះរាជវាំង ដោយមានរឿងដំណាលថា៖
យោងអនុក្រឹត្យលេខ១៥ អនក្រ ចុះថ្ងៃទី០៥ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៩៤ ត្រង់មាត្រា២ បានចែងថា៖ “សប្បុរសជនដែលបានធ្វើអំណោយជូនរដ្ឋ ជាថវិកាឬសំភារៈ មានតម្លៃលើសពីដប់ម៉ឺនដុល្លារ
អធិរាជជប៉ុន ជាចក្រភពដ៏មានអំណាចមួយក្នុងពិភពលោក (Emperor Meiji) ឆ្នាំ១៨៦៨។ តែក្រោយមកក៏រងការបរាជ័យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ
លោក អ៊ីហ្សាក់ ញូតុន បានធ្វើពិសោធន៍ជាមួយពណ៌ទាំងឡាយ និងប្រភពរបស់ពណ៌នៅឆ្នាំ១៦៦៦។ គាត់ផ្តោតលើផ្នែកល្អិតៗនៃរលកសញ្ញាធម្មជាតិ ដែលយើងអាចស្វែងរកបាននៅក្នុងឥន្ធនូ សម្រាប់ការពិសោធន៍របស់គាត់។
សង្គ្រាមលោកលើកទី១ (ឆ្នាំ ១៩១៤-១៩១៨) គឺជាមហាសង្គ្រាមធំបំផុតជាងគេលំដាប់ទី៣ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោក ដែលបន្សល់សោកនាដកម្មជាច្រើនក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្សជាតិ។
សង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីរបស់ចក្រភពម៉ុងហ្គោល (ឆ្នាំ១២០៦-១៣៦៨) គឺមហាសង្គ្រាមធំបំផុតជាងគេលំដាប់ទី២ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោក ដែលបន្សល់សោកនាដកម្មជាច្រើនក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្សជាតិ។