តើអ្វីទៅជាវិវាទការងារ? ហើយត្រូវធ្វើដូចម្តេច បើបុគ្គលិកប្ដឹងក្រុមហ៊ុនរបស់អ្នក?
ជាទូទៅ នៅគ្រប់វិស័យការងារទាំងអស់ នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មិនថាវិស័យឯកជន ឬក្របខណ្ឌក្នុងមន្ត្រីរាជការស៊ីវិលនោះទេ សុទ្ធតែមានលក្ខខណ្ឌនៃកាតព្វកិច្ចជួយគ្នា ក៏ដូចជាបំពេញឱ្យគ្នា ឬហៅថាដោះដូរគ្នាទៅវិញទៅមក ដោយម្នាក់ៗសុទ្ធតែទទួលបាននូវផលប្រយោជន៍រៀងៗខ្លួន ដោយក្នុងនោះ គឺគេបានយកច្បាប់ការងារមកអនុវត្តក្នុងការបំពេញដែលគេហៅថា “កិច្ចសន្យាការងារ” គេបង្កើតកិច្ចសន្យានេះឡើង គឺដើម្បីការពារ ឬជៀសវាងមានវិវាទ ឬការមិនពេញចិត្តណាមួយដោយភាគីជានិយោជក និងភាគីជានិយោជិត។ តែក្នុងកិច្ចសន្យានោះ អាចនឹងបង្កើតជាវិវាទណាមួយ នៅពេលភាគីទាំងពីរមិនបានបំពេញកាតព្វកិច្ច ឬបំពាននៃកិច្ចសន្យាក្រោយពេលចុះកិច្ចសន្យាព្រមព្រៀងគ្នារួច ដោយហេតុដូចនេះទើបក្នុងច្បាប់ការងារឆ្នាំ១៩៩៧ ក៏ចែងពីការដោះស្រាយវិវាទការងារផងដែរ នោះគឺ “វិវាទការងារ” ។
តើអ្វីទៅជាវិវាទការងារ?
វិវាទការងារ ជាវិវាទដែលទាក់ទងទៅនឹងសិទ្ធិស្របច្បាប់ និងជាវិវាទដែលទាក់ទងទៅនឹងផលប្រយោជន៍នាពេលអនាគត រវាងនិយោជក ឬនាយកសហគ្រាស ជាមួយនឹងកម្មករនិយោជិត ឬជនដែលស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់ស្ដីពីការងារ ឆ្នាំ១៩៩៧ ។ យោងទៅតាមច្បាប់ស្ដីពីការងារឆ្នាំ១៩៩៧ វិវាទការងារត្រូវបានបែងចែកចេញជា ០២ (ពីរ) ករណីគឺ៖ វិវាទបុគ្គល និងវិវាទការងាររួម។
- វិវាទបុគ្គល
យោងតាមមាត្រា ៣០០ នៃច្បាប់ការងារឆ្នាំ១៩៩៧ បានបញ្ញត្តិថាៈ វិវាទបុគ្គល គឺជាវិវាទដែលកើតមានឡើងរវាងនិយោជក និងកម្មករនិយោជិតម្នាក់ ឬច្រើននាក់ ឬអ្នករៀនធ្វើការម្នាក់ ឬច្រើននាក់តាមរឿងរៀងៗខ្លួន ហើយទាក់ទងនឹងការបកស្រាយ ឬការអនុវត្តបទប្បញ្ញត្តិនៃកិច្ចសន្យាការងារ ឬកិច្ចសន្យាហ្វឹកហ្វឺនកម្មករនិយោជិត ឬបទបញ្ញត្តិការងារ នៃអនុសញ្ញារួមព្រមទាំងច្បាប់បញ្ញត្តិជាធរមានផង។ ពោល វិវាទបុគ្គល សំដៅទៅលើវិវាទដែលកើតមាន ចំពោះតែបញ្ហារៀងៗខ្លួនរបស់បុគ្គលតែប៉ុណ្ណោះ។ ឧទាហរណ៍៖ បុគ្គលិក គាត់បានប្រព្រឹត្តកំហុសដោយបានលួចសម្ភារៈក្រុមហ៊ុន ឬគាត់បានធ្វើឲ្យខូចខាតដល់សម្ភារៈរបស់ក្រុមហ៊ុនជាដើម។
- វិវាទការងាររួម
យោងតាមមាត្រា ៣០២ នៃច្បាប់ស្ដីពីការងារបានបញ្ញត្តិថាៈ វិវាទការងាររួម គឺជាវិវាទដែលកើតឡើងរវាងនិយោជកម្នាក់ ឬច្រើននាក់ នឹងបុគ្គលរបស់ខ្លួនមួយចំនួនអំពីរឿងល័ក្ខខ័ណ្ឌការងារ ការប្រើប្រាស់សិទ្ធិដែលប្រគល់ឲ្យអង្គការវិជ្ជាជីវៈ ការត្រូវទទួលស្គាល់អង្គការវិជ្ជាជីវៈក្នុងសហគ្រាស បញ្ហានៃការទាក់ទងរវាងនិយោជក និងកម្មករនិយោជិត ហើយការវិវាទនេះ អាចបណ្ដាលអោយសហគ្រាសប្រព្រឹត្តទៅពុំបានស្រួល ឬធ្វើអោយខូចសន្តិភាពសង្គម។ បើនិយាយឲ្យខ្លី វិវាទការងាររួម គឺជាវិវាទដែលកើតឡើងរវាងបុគ្គលិកមួយក្រុម ជាមួយនឹងក្រុមហ៊ុន។ ឧទាហរណ៍៖ ក្រុមហ៊ុនឲ្យកម្មករធ្វើការក្នុងមួយសប្តាហ៍ ៤៨ម៉ោង តែពេលខ្លះក្រុមហ៊ុនមិនព្រមឲ្យបុគ្គលិកឈប់សម្រាកថ្ងៃបុណ្យជាតិ ឈប់សម្រាកថ្ងៃអាទិត្យ ទាមទារតម្លើងប្រាក់ខែ ទាមទារប្រាក់ធ្វើការបន្ថែមម៉ោង និង ទីកន្លែងធ្វើការងារ ជាអាទិ៍។
បញ្ហាទាំងនេះ គឺពាក់ព័ន្ធទៅនឹងលក្ខខណ្ឌទូទៅរបស់បុគ្គលិក ហើយបុគ្គលិកគាត់នឹងទទួលបានប្រយោជន៍ពីការតវ៉ាទាំងអស់នោះ។ ជារួម ដូចយើងដឹងហើយថា ជាទូទៅវិវាទការងារ គឺកើតមានចំពោះនិយោជកជាមួយនឹងកម្មករនិយោជិត ដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការមិនអនុវត្តកិច្ចសន្យា ពាក់ព័ន្ធនឹងការអនុវត្តច្បាប់ការងារ ឬពាក់ព័ន្ធទៅនឹងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តផ្សេងៗទៀត ទាំងនេះគឺជាចំណុចដែលតែងតែកើតមានវិវាទ ព្រោះថានៅក្នុងកិច្ចសន្យាការងារ បង្កើតឡើងគ្រាន់តែចងកាតព្វកិច្ចរបស់គូភាគី និងបញ្ចៀសនូវវិវាទមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ ដូច្នេះឲ្យតែមានទំនាក់ទំនងកើតឡើង គឺជៀសមិនផុតពីការមានវិវាទនោះឡើយ។
មូលហេតុសំខាន់ៗដែលបុគ្គលិករបស់អ្នកប្តឹងអ្នក
មានមូលហេតុច្រើនណាស់ ដែលបុគ្គលិករបស់អ្នកដាក់ពាក្យបណ្ដឹងប្ដឹងក្រុមហ៊ុនរបស់អ្នកក្នុងនោះរួមមានដូចជា៖
- ការបញ្ឈប់បុគ្គលិកខុសនីតិវិធីច្បាប់
- ផ្ដល់ប្រាក់ខែមិនត្រឹមត្រូវ
- គ្រោះថ្នាក់ ឬរងរបួសដោយសារតែភាពធ្វេសប្រហែសរបស់ក្រុមហ៊ុន
- ការរើសអើងប្រកាន់ពណ៌សម្បុរ ពូជសាសន៍ ភេទ អាយុ… និង
- ការរំលោភបំពានផ្លូវភេទ ឬលក្ខខណ្ឌការងារមិនអាចអនុវត្តបានជាដើម។
ខាងក្រោមនេះ ជាគន្លឹះដ៏សំខាន់ដែលអ្នកត្រូវដឹងដើម្បីកាត់បន្ថយការគំរាមកំហែងប្ដឹងផ្ដល់ពីបុគ្គលិក៖
១. ការរំពឹងទុកនៃការប្តឹងផ្តល់ចេញពីបុគ្គលិក
ទោះបី ជាមុនពេលមានការប្តឹងផ្ដល់ត្រូវបានធ្វើឡើងក៏ដោយ លិខិតទាមទារស្របច្បាប់ណាមួយអាចត្រូវបានធ្វើឡើងដោយគ្មានការរំពឹងទុកចេញពីបុគ្គលិករបស់អ្នក មេធាវី ឬភាគីស្របច្បាប់ណាមួយរបស់ពួកគេ។ លិខិតទាមទារនោះគឺមានគោលបំណងតែមួយគត់គឺតម្រូវឲ្យក្រុមហ៊ុនរបស់អ្នកធ្វើរឿងអ្វីមួយត្រឹមត្រូវស្របតាមការទាមទាររបស់ពួកគេ ហើយពួកគេអាចគំរាមប្តឹងអ្នកផងដែរប្រសិនបើការទាមទារមិនត្រូវបានបំពេញ។ ហេតុដូច្នេះហើយ អ្នកត្រូវផ្ញើលិខិតនោះទៅកាន់មេធាវី ឬតំណាងស្របច្បាប់ក្រុមហ៊ុនរបស់អ្នកដែលមានជំនាញផ្លូវច្បាប់ពិនិត្យជាមុនថា នឹងត្រូវចាត់វិធានការបែបណាដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងលិខិតទាមទារនោះ។
២. ស្វែងរកជំនួយផ្នែកច្បាប់
ជំហានបន្ទាប់ ប្រសិនបើមានការប្តឹងផ្តល់កើតឡើង អ្នកគួរស្វែងរកជំនួយផ្នែកច្បាប់ជាបន្ទាន់ ពីមេធាវី ឬក្រុមហ៊ុនមេធាវី។ អ្នកប្រហែលជាមានមេធាវី ឬមន្រ្តីច្បាប់ប្រចាំការក្រុមហ៊ុនរបស់អ្នក ប៉ុន្តែវាជារឿងល្អប្រសិនបើអ្នកជួលសេវាកម្មផ្នែកច្បាប់ដែលខ្លាំងជាងនេះដើម្បីទទួលខុសត្រូវឆ្លើយតបទៅនឹងការប្ដឹងផ្ដល់នោះត្បិតអីពួកគេមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់លើសេវាកម្មច្បាប់ទូលំទូលាយសម្រាប់ដោះស្រាយវិវាទទាំងនោះ។
៣. កុំព្យាមទាក់ទងទៅដើមចោទ (អ្នកប្ដឹង) ដោយផ្ទាល់
ហេតុអ្វី? សូមកុំប្រញាប់ប្រញាល់ទាក់ទងទៅដើមចោទដោយផ្ទាល់ពីព្រោះថា អ្នកអាចនិយាយឬធ្វើអ្វីមួយដែលអាចបង្កឲ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រយោជន៍របស់អ្នកនៅពេលកាត់ក្ដីក្នុងតុលាការ។ ការទំនាក់ទំនងរបស់អ្នកទៅកាន់បុគ្គលិកដែលបានប្ដឹងផ្ដល់នោះ ត្រូវធ្វើឡើងរវាងមេធាវីតំណាងរបស់អ្នកជាមួយបុគ្គលិកដែលបានប្ដឹង ឬមេធាវីរបស់ពួកគេ។ ប្រការនេះអាចធ្វើឲ្យភាគីម្ខាងទៀតមិនអាចចាប់បានចំណុចខ្សោយរបស់អ្នក។
៤. ការពារហិរញ្ញវត្ថុរបស់អ្នក
នៅចំណុចនេះ អ្នកត្រូវការពារហិរញ្ញវត្ថុរបស់អ្នកជាអតិបរមា។ ប្រសិនបើឱកាសនៃការប្ដឹងផ្ដល់មានច្រើន អ្នកត្រូវការពារពីការប្តឹងផ្តល់ទាមទារសំណងស្របច្បាប់ទាំងនោះ។ ចំណុចល្អមួយអ្នកអាចទិញប័ណ្ណធានារ៉ាប់រងអាជីវកម្ម ពីព្រោះវាអាចជួយការពារផលប្រយោជន៍ជំនួញរបស់អ្នកបាន។ វាអាចជួយកាត់បន្ថយហានិភ័យដែលមិនធ្វើឲ្យអាជីវកម្មរបស់អ្នកខូចឈ្មោះ ខាតប្រាក់ ឬប៉ះពាល់ដោយសារតែការប្តឹងផ្តល់នោះ។
៥. រក្សាភាពអត់ធ្មត់
បើទោះបីជាវាមើលទៅពិបាកក្នុងការសម្រួលអារម្មណ៍ ជាពិសេសប្រសិនបើអ្នកខឹងសម្បា ឬមានអារម្មណ៍មួម៉ៅខ្លាំង វាជារឿងល្អប្រសិនបើអ្នកមានភាពអត់ធ្មត់ ធ្វើចិត្តឲ្យត្រជាក់ ហើយត្រូវមានសុទិដ្ឋិនិយមថា អ្វីៗនឹងប្រសើរឡើង។ អ្វីដែលសំខាន់គឺអ្នកត្រូវធានាថា អាជីវកម្មរបស់អ្នកនៅតែដំណើរការយ៉ាងរលូនជាធម្មតា និងមិនរងផលប៉ះពាល់ពីវិធានការច្បាប់ទាំងនោះ។
៦. ការពារពីការប្តឹងផ្តល់ដែលអាចកើតមានឡើងនៅពេលអនាគត
អ្នកត្រូវចាំថា ការប្តឹងផ្តល់លើកនេះ មិនមែនជាការប្តឹងផ្តល់ចុងក្រោយមកលើក្រុមហ៊ុនរបស់អ្នកនោះឡើយ។ បុគ្គលិកផ្សេងទៀតអាចធ្វើលើគន្លងផ្លូវដដែល ដែលនេះជាមូលហេតុដែលអ្នកត្រូវបង្កើតមូលដ្ឋានផ្នែកច្បាប់ត្រឹមត្រូវមួយឲ្យបានមុននៅកន្លែងការងារស្របតាមនីតិវិធីច្បាប់ចេញពីមន្រ្តីធនធានមនុស្ស (HR) របស់អ្នក។ ដូចគ្នានេះដែរ អ្នកត្រូវបណ្ដុះបណ្ដាលបុគ្គលិករបស់អ្នកឲ្យពួកគេបានយល់ពីច្បាប់ការងារ ដូចជាលក្ខខណ្ឌការងារ ការរើសអើង ឬការរំលោភបំពានសិទ្ធមនុស្ស ព្រមទាំងបង្ហាញពីនីតិវិធីដែលពួកគេត្រូវដាក់ពាក្យបណ្តឹងមកកាន់ក្រុមហ៊ុនជាដើម។
ជារួមមកវិញ គ្រប់ម្ចាស់អាជីវកម្មទាំងអស់ អាចមានពាក្យបណ្តឹងណាមួយកើតមានឡើង បើមិនពីភាគីខាងក្រៅ ក៏វាអាចកើតមានចេញពីបុគ្គលិករបស់ពួកគេផងដែរ។ ការប្ដឹងផ្ដល់នេះទោះតូច ឬធំវាអាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ហិរញ្ញវត្ថុ និងកេរ្តិ៍ឈ្មោះមុខជំនួញក្រុមហ៊ុនរបស់អ្នក។ ហេតុដូច្នេះហើយ ដើម្បីជៀសវាងបញ្ហានេះកើតឡើង អ្នកគួរមានវិធីការពារមួយចំនួនដែលអ្នកត្រូវដឹងដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការប្តឹងផ្តល់នោះ។ លោកអ្នកក៏អាចស្វែងយល់បន្ថែមទៅលើ ច្បាប់ស្តីពីនីតិវិធីជម្រះក្តីវិវាទការងារ និង ច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំអង្គការតុលាការ ផងដែរ។
ឯកសារយោង៖
ច្បាប់ស្តីពីការងារ ឆ្នាំ១៩៩៧ (ទាញយកជា PDF)
Ejiofor Francis (2020), What to Do If an Employee Sues You or Your Company, Entrepreneur
ច្បាប់ស្តីពីនីតិវិធីជម្រះក្តីវិវាទការងារ (ទាញយកជា PDF)
ច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំអង្គការតុលាការ (ទាញយកជា PDF)
អត្ថបទទាក់ទង
សេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស (The Universal Declaration of Human Rights)