រឿងខ្លី៖ លានិងឆ្កែមានចៅហ្វាយរួមគ្នា
និទាននេះមានតំណាលក្នុងក្បួនបារាំងសេស មាននាយដង្ខៅម្នាក់ ផ្ទុកគ្រឿងស្បៀងអាហារក្នុងតាងដាក់លើខ្នងលា មានសុនខស្រុកមួយទៅជាមួយគ្នា លុះទៅដល់ទីវាលមួយមានដើមឈើដុះល្បោះៗ នាយដង្ខៅនោះ ក៏ឈប់សម្រាកកម្លាំង ដោយពេលវេលានោះជាពេលថ្ងៃត្រង់ ទើបចូលដេកសម្រាកក្រោមដើមឈើធំ លែងសត្វលាឲ្យស៊ីស្មៅ ប្រើឆ្កែឲ្យនៅឃ្វាលលា និងឲ្យមើលហេតុអន្ដរាយឯ ទៀតៗផង។ ឯសុនខកើតឃ្លានបាយ ក៏និយាយនឹងលានោះថា អាភឿនអើយ គ្នាឃ្លានបាយណាស់ ចូរឯងអោនខ្លួនចុះបន្ទាបខ្នងបន្ដិច ឲ្យគ្នាយកបាយក្នុងតាងនោះអាស្រ័យ។ ឯលាលឺឆ្កែសុំបាយដូច្នោះ ក៏មិនចង់ឲ្យដោយខ្លាចនាយផង ទើបតបថា “ពេលនេះមិនត្រូវចៅស៊ីទេ ចាំដល់ល្ងាចសិន សឹមយើងដាក់ឲ្យស៊ី។” សុនខក៏អង្វរថា “គ្នាឃ្លានណាស់ចាំល្ងាចពុំបានទេ ចូរអាភឿនដាក់មកឲ្យគ្នាស៊ីសិន។” លាក៏តបទៅវិញថា «”ចាំនាយគាត់ភ្ញាក់សិនចុះ សឹមស៊ី វេលានេះយើងមិនហ៊ានឲ្យទេ។” សុនខនោះបានលឺថាលាមិនព្រមឲ្យដូច្នោះ ក៏តូចចិត្ដ គិតខឹងនឹងលា តែពុំហ៊ានថាអ្វីទៅទៀត។ ឯលានោះដើររកស៊ីស្មៅស៊ីស្លឹកឈើ រៀងៗទៅដល់ជាយព្រៃធំ១។
កាលនោះមានឆ្កែព្រៃមួយបានឃើញលាមកស៊ីស្មៅតែឯ ក៏បោលមកនឹងខាំលាជាអាហារ លាឃើញឆ្កែព្រៃដេញមកដូច្នោះ ក៏ភិតភ័យតក់ស្លុតរត់មកត្រង់ឆ្កែស្រុក ហើយហៅឆ្កែស្រុកថា “សម្លាញ់អើយជួយគ្នាផងឆ្កែព្រៃវាដេញខាំគ្នាហើយ។” ឯសុនខស្រុកក៏ស្ដីផ្ចាលទៅថា “អើលាអើយកាលអញសុំបាយស៊ី ឯងថាចាំនាយគាត់ក្រោក ឥឡូវមានភ័យដល់មក អញចាំនាយគាត់មកដែរ ទើបអញជួយបាន” ថាហើយសុនខ ក៏តាំងអង្គុយនៅមើលតែពីចំងាយហោង។ ឯលាក៏ភិតភ័យក្រៃពេកណាស់ ឆ្កែរឹតតែបោលខាំអំពីក្រោយត្របាក់ កែង ផុតៗ លានោះក៏រឹងរឹតតែភ័យខ្លាំង តាំងបោលបោះផ្លោះទៅឯដើមឈើធំ ដែលនាយដង្ខៅដេកនោះឯ ដល់ហើយក៏ស្រែកហៅនាយឲ្យជួយអាត្មា ឯនាយដង្ខៅបានឮសូរលាស្រែកដូច្នោះ ក៏ភ្ញាក់ក្រោកឡើងម្នីម្នាបែរទៅឃើញឆ្កែព្រៃដេញខាំលា ក៏ស្រែហៅសុនខស្រុកឲ្យជួយលាជាប្រញាប់។
ឯសុនខស្រុក បានលឺនាយហៅឲ្យជួយលាដូច្នោះក៏ស្ទុះម្នីម្នាបោលទៅដេញខាំ ឆ្កែព្រៃៗ ឃើញឆ្កែស្រុកក៏ខ្លាច ពុំអាចបោលដេញលាទៅទៀតឡើយ ស្ទុះរត់ចូលព្រៃបោលទៅកាន់លំនៅអាត្មាវិញហោង។ ឯនាយដង្ខៅ កាលឆ្កែព្រៃបោលបាត់ទៅវិញហើយ ទើបហៅលា និងឆ្កែ ស្រុកចូលមកសាកសួរហេតុនោះថា “លាឯងអញឲ្យទៅស៊ីស្មៅ បានឲ្យឆ្កែទៅឃ្វាលជួយមើលក្ដីអន្ដរាយផង ឥឡូវឆ្កែព្រៃវាដេញខាំខ្លួន តើហេតុអ្វីខ្លួនក៏មិនទៅរកឆ្កែស្រុកឲ្យគេជួយ ត្រលប់បោលមករកអញវិញ អញបានផ្ដាំថា ឯងទៅរកស៊ីចុះ គ្នាសុំដេកសម្រាកកកម្លាំងបន្ដិច ល្មមដល់ពេលត្រជាក់បន្ដិច នឹងលើកបរទៅទៀត។”
ឯលាក៏តបឡើងថា “កាលឆ្កែព្រៃវាដេញនោះ ខ្ញុំបានរត់ទៅរកឆ្កែស្រុក បានស្រែកហៅឲ្យជួយ ឆ្កែស្រុកគេពុំជួយឡើយ គេត្រឡប់ថា ចាំនាយភ្ញាក់សិនទើបគេជួយ ឆ្កែស្រុកគេពុំនាំពាយ៉ាងនេះ បានជាខ្ញុំបាទរត់មករកនាយឲ្យជួយ។” នាយដង្ខៅលឺលាថាដូច្នោះក៏សួរទៅឆ្កែវិញថា “ម្ដេចឯងមិនជួយលា អញបានផ្ដាំផ្ដាច់ថាឲ្យមើលក្ដីអន្ដរាយផង។”
ឆ្កែស្រុកឆ្លើយឲ្យការណ៍ថា “កាលខ្ញុំបាទឃ្លានបាយខ្ញុំបាទបានសុំលាថា គ្នាឃ្លានបាយណាស់ ចូរឯងបង្អោនខ្លួនបន្ដិច គ្នានឹងយកបាយកកអាស្រ័យនោះ លាពុំឲ្យឡើយ គេថាចាំនាយភ្ញាក់សិនសឹមស៊ីចុះ ខ្ញុំបាទនឹកខឹងនឹងលាយ៉ាងនេះ ដល់ឆ្កែព្រៃវាដេញលាមក លាស្រែកហៅ ឲ្យខ្ញុំជួយ ខ្ញុំបាទក៏តបពាក្យគេវិញថា ចាំនាយភ្ញាក់សិនសឹមជួយ ពាក្យខ្ញុំបាទថានោះគឺ ថាតែតាមពាក្យលាដែលពោលមុននោះឯង សូមនាយជម្រះក្ដីនេះឲ្យឃើញខុសត្រូវយុត្ដិធម៌ចុះ” នាយដង្ខៅសួរទៅលាវិញថា “អើលាហេតុអ្វីឆ្កែគ្នាសុំបាយកកស៊ី ម៉េចចៅមិនឲ្យស៊ីទៅហះ។”
លាតបទៅវិញថា “បានជាខ្ញុំមិនទាន់ឲ្យនោះព្រោះខុសកាលវេលា គឺពេលព្រឹកលោកនាយ និងឆ្កែនេះបានបរិភោគរួចហើយ ពេលថ្ងៃត្រង់លោកនាយមិនដែល ពិសាៗតែដល់ពេលល្ងាចតែម្ដង វាក៏ស៊ីត្រូវពេលនឹងនាយដែរ កាលឆ្កែវាសុំបាយស៊ីនោះគឺជាពេលថ្ងៃត្រង់ ឆ្កែឃ្លាន អត់របបខុសពេលនាយពិសា ហេតុនោះខ្ញុំឲ្យវាស៊ីម្ដេចបាន បានជាខ្ញុំបាទថាដូច្នេះ ព្រោះបាយត្រីអស់នេះជារបស់នាយ នាយអនុញ្ញាតឲ្យទើបខ្ញុំបាទហ៊ានដាក់ឲ្យ និងចាត់ចែងឲ្យដោយចិត្ដឯងឯណាក៏បាន វិស័យអ្នកនៅនឹងនាយចៅហ្វាយ ឬនៅនឹងសំណាក់គ្រូអាចារ្យ លោកឲ្យឯងទទួលទុកដាក់ស្បៀងអាហារ ឬទ្រព្យសម្បត្ដិឯណានីមួយ ត្រូវតែរក្សាថែទាំរបស់អស់នោះ កុំឲ្យវិនាសទៅដោយការមិនគួរបង់ មែនបើនាយចៅហ្វាយ ឬគ្រូអាចារ្យលោកបង្គាប់ថា ឲ្យនរណាៗនោះទើបអាចនាំចេញឲ្យទៅអ្នកនោះៗបាន មួយទៀតអ្នករក្សាទ្រព្យសម្បត្ដិនាយចៅហ្វាយនេះ ត្រូវឲ្យដឹងវត្ថុនោះៗផង គឺវត្ថុណា ចំណីណា ទុកយូរទៅពុំបាន ល្មមប្រាប់នាយ ឬរកនាយនឹងប្រាប់ពុំឃើញក្ដី ក៏គប្បីយកមកចែកចាយឲ្យភឿនផងអាស្រ័យទៅក៏គួរ ព្រោះវត្ថុចំណីនោះ ទុកទៅនឹងខូច អសារអត់ការចោលបង្សៀត ខ្ញុំបាទកាន់ច្បាប់យ៉ាងនេះ បានជាសុនខសុំបាយស៊ីខ្ញុំបាទមិនហ៊ានឲ្យ។”
ឯនាយដង្ខៅបានលឺពាក្យលា ពោលត្រូវច្បាប់ដូច្នោះក៏ត្រេកអរ ទើបនិយាយទៅនឹងឆ្កែថា “អើបាសុនខ, លានិយាយឲ្យការណ៍នេះត្រូវច្បាប់ល្អហើយ ចៅឯងតើសុខចិត្ដចាញ់ប្រៀបហើយឬ ៗ ពុំសុខចិត្ដយ៉ាងណា ចូរថាទៀតចុះ” ឯសុនខក៏តបថា “ខ្ញុំបាទពុំសុខចិត្ដចាញ់លានេះទេ ព្រោះលាវាថាលោកនាយ និងខ្ញុំបាទបរិភោគអាហារមានពេលវេលា គឺបរិភោគតែព្រឹក និងល្ងាច ឯពេលថ្ងៃត្រង់ ថ្ងៃរសៀលបរិភោគពុំបាន ចុះត្រង់រូបលានេះ ម៉េចក៏ស៊ីស្មៅស៊ីស្លឹកឈើតែវាល់ល្ងាច ព្រឹកក៏ស៊ី ថ្ងៃក៏ស៊ី ល្ងាចក៏ស៊ី ស៊ីគ្មានពេលឈប់សោះ ត្រង់យើងម្ដេចក៏ចាំបាច់មានពេលវេលា នេះបទ១ មួយទៀតពាក្យលាថា អ្នករក្សាទ្រព្យរបស់នាយចៅហ្វាយត្រូវដឹងវត្ថុដែលទុកយូរបាន និងទុកយូរមិនបាន វត្ថុណាទុកយូរមិនបាន នឹងខូចចោលនោះត្រូវអ្នករក្សាប្រាប់នាយ ឬ បើរកនាយនឹងប្រាប់មិនឃើញទេ ត្រូវនាំចេញមកឲ្យពួកភឿនអាស្រ័យ សិនក៏គួរ អើយ៉ាងដូចបាយកកនេះ ជាវត្ថុសំណល់សល់អំពីព្រឹក ទុកយូរទៅពុំបាន នឹងផ្អូមខូចចោលបង់ អែខ្ញុំបាទសុំបាយកកនេះអាស្រ័យ ហេតុម្ដេចលាមិនអោយខ្ញុំបាទ ខ្ញុំបាទនឹងបានសុំវត្ថុដែលទុកយូរបាន ឬ ចំណីថ្មោងកាលណាសូមលោកនាយពិចារណាត្រង់បទនេះឲ្យទាន តាមពាក្យដែលលាដោះស្រាយមកនោះមើល?”
ឯលាបានលឺឆ្កែកែសំនួនស្របតាមពាក្យខ្លះដូច្នោះ ក៏ឆ្លើយកាត់ឡើងថា “នែចៅសុនខ ឯពាក្យយើងថាខ្លួនលោកនាយ និងតួចៅអែងបរិភោគមានពេលវេលា ត្រង់យើងជាសត្វលាស៊ីស្មៅ ស៊ីស្លឹកឈើមិនមានពេលនេះ ព្រោះអាហារចំណីខុសគ្នា ខាងចៅឯងបរិភោគបាយត្រី សាច់ ជាអាហារៗនេះតែបើបរិភោគឆ្អែតហើយ មិនបាច់ឈប់មកទំពាអៀងលំអិតទៀតឡើយ ឯខាងយើងជាពួកគោ ក្របី បរិភោគស្មៅជាអាហារ ៗនេះតែបរិភោគឆ្អែតហើយ ត្រូវឈប់រើចេញមកទំពាអៀងទាល់តែល្អិត កាលល្អិតហើយអាហារនោះតិចចុះ មិនពេញ ពោះទៅវិញ ហេតុនោះ ទើបយើងពួកគោ ក្របី បរិភោគពុំមានពេលឈប់យូរដល់ល្ងាចបាន មួយទៀត តិណជាតិទាំងឡាយ សឹងដុះដាសពាសទួទៅទាំងធរណី បណ្ដាសត្វព្រៃក្ដី សត្វស្រុកក្ដីត្រូវការអាស្រ័យ មិនចាំទិញដូរ ឬសុំនរណាទេ ត្រូវស៊ីបានអត់ថ្លៃ ក៏ឯអាហារបាយ ត្រី សាច់ ចំណែកខាងមនុស្ស ឬសត្វដែលត្រូវស៊ីនោះ សឹងបានមកដោយទិញដូរគេទើបបានមក នឹងទៅបរិភោគអត់ពេលអត់វេលា ដូចយ៉ាងស្មៅនោះពុំបាន ជាការចុះទុនច្រើនៗ នាំឲ្យបានក្ដីក្រលំបាកទៅខាងមុខ មួយទៀតទោះសត្វស៊ីស្មៅក្ដី ស៊ីបាយក្ដីតែមានម្ចាស់ចាត់ឲ្យស៊ី យ៉ាងណាក៏តោងប្រព្រឹត្ដតាមការរបស់ម្ចាស់នោះឯង មួយទៀតឆ្កែពោលពាក្យថា បាយកកជាបាយសំណល់ ជាវត្ថុទុកយូរពុំបានក៏ពិតមែន តែទុកទៅត្រឹមពេលល្ងាច ក៏មិនទាន់ផ្អូមខូចដែរ នៅអាស្រ័យទៀតបាន ហេតុនោះបានជាយើងមិនអោយ យើងចាំជម្រាបនាយសិន ជាគាត់ឲ្យ ឬមិនឲ្យក៏តាមចិត្ដលោកនាយចុះ។”
ឯនាយដង្ខៅ លឺសត្វទាំងពីរជជែកគ្នាទៅវិញទៅមកដូច្នោះ ក៏ឆ្លើយកាត់ឡើងថា “ការណ៍អស់នេះ ជាទោសខុសធ្លាក់មកលើអញជានាយវិញចុះ ព្រោះអញមិនបានមើលកល មើលការផ្ដាក់ផ្ទុកផ្ដាំលាឲ្យបែងបាយថ្ងៃ ចែកឲ្យឆ្កែគ្នាស៊ីផង អើពីថ្ងៃនេះទៅលាឯងមើល ពេល គួរឲ្យឆ្កែគ្នាបានអាស្រ័យផងចុះ” ថាហើយនាយដង្ខៅ ក៏រៀបប្រដាប់លើកដាក់លើតាងលាបរលាទៅកាន់ស្រុកនៃអាត្មាហោង។
រឿងនេះបានគតិដល់បុគ្គលអ្នកនៅនឹងនាយចៅហ្វាយ ឬគ្រូអាចារ្យ ដែលលោកឲ្យខ្លួនរក្សាទ្រព្យសម្បត្ដិ គួរយកគតិលាជាច្បាប់នៃអាត្មា ទើបបានក្ដីគាប់ក្នុងលោកីយ៍នេះហោង។
រឿងខ្លី៖ បំណែកក្រដាស ផ្តល់ទស្សនៈឲ្យគិតមុននិយាយថាអ្វីពិតឬមិនពិត