ជីវិត និងស្នាដៃរបស់ ហ្សាល ដាវីន (Charles Darwin, 1809-1882)
ហ្សាល ដាវីន (Charles Darwin, 1809-1882) មានកំណើតនៅទីក្រុងឡុងដ៍ (ប្រទេសអង់គ្លេស)។ កាលនៅតូច ដាវីន ជាកុមារម្នាក់ដែលមានការរៀនសូត្រធម្មតា។ ប្រការដែលជាទីចំណូលចិត្តបំផុតរបស់កុមារ ដាវីន គឺការសង្កេតមើលធម្មជាតិ ស្រាវជ្រាវបណ្ដាវត្ថុគំរូពីសត្វមានជីវិត និងរុក្ខជាតិ។ បន្ទាប់ពីបានប្រឡងជាប់មហាវិទ្យាល័យ ដាវីន បានសម្រេចនូវបំណងប្រាថ្នាតាំងពីកុមារភាពរបស់ខ្លួន គឺដើរទេសចរណ៍ជុំវិញពិភពលោក។ ក្នុងដំណើរទេសចរណ៍នេះ លោកប្រមូលរើសបាននូវឯកសារដ៏មានតម្លៃជាច្រើន ដែលជាការត្រៀមសម្រាប់ស្នាដៃច្នៃប្រឌិតដ៏ធំធេងរបស់លោកសម្រាប់អនាគត។
ទ្រឹស្ដីវិវឌ្ឍនភាពរបស់ ដាវីន ពុំត្រឹមតែស្រាយបំភ្លឺបាននូវបណ្ដាសមិទ្ធផលរាប់ម៉ឺនជំពូកនៃការកកើតរបស់ពិភពធម្មជាតិប៉ុណ្ណោះទេ គឺជាមូលដ្ឋានសម្រាប់កសាងមូលដ្ឋានវិទ្យាសាស្ត្ររបស់ទស្សនវិជ្ជា សម្ភារៈនិយម វិចារណវិទ្យាទៀតផង។
ប្រការដែលអៀនខ្មាស ឬក្ដីរុងរឿង
កាលពីនៅតូច ដាកវីន ចូលចិត្តរត់លេងនៅវាលស្មៅ រកសត្វល្អិត ស្មៅព្រៅ មេអំបៅ កន្ទុំរុយ ។ ទឹកចិត្តស្រឡាញ់ធម្មជាតិ និងការចង់រកឃើញនូវអាថ៌កំបាំងក្នុងពិភពធម្មជាតិបានចាប់មានពីពេលនោះមក ។
មានម្ដងនោះ ដាកវីន ធ្វើមេរៀនបានពន្ទុតិច ត្រូវឪពុកស្ដីបន្ទោសថា “មួយថ្ងៃៗ កូនឯងជក់តែនឹងល្បែងលេងគ្មានប្រយោជន៍! កូនឯងនឹងធ្វើឲ្យអាម៉ាស់ដល់គ្រួសារយើងតែប៉ុណ្ណោះ។” ដាវីន ឱនមុខនៅស្ងៀមមិនស្រដី… ក៏ប៉ុន្តែឪពុករបស់លោកមិនយល់ឡើយថា បណ្ដា “ល្បែងលេងឥតប្រយោជន៍” នោះបានជម្រុញ ដាវីន ឲ្យឈានទៅដល់កំពូលនៃភាពរុងរឿងឡើយ។ ការជក់ចិត្តរកឃើញនៅក្នុងពិភពធម្មជាតិពេញដោយអាថ៌កំបាំង បានក្លាយទៅជាគ្រឹះនៃទ្រឹស្ដីដាវីននាថ្ងៃអនាគត។
សម្ដី “ទស្សន៍ទាយ”
ថ្ងៃមួយ ដាវីន បានយកគ្រោងខ្លួននូវបណ្ដាគំរូដែលរកឃើញពីសត្វល្អិត និងស្មៅព្រៅរបស់ខ្លួនចូលថ្នាក់រៀន។ មិត្តភក្តិនាំគ្នាមកមើលអ៊ូអរ បណ្ដាលឲ្យបាត់របៀបរៀបរយនៅកណ្ដាលម៉ោងរៀន។ ពេលនោះ លោកចាងហ្វាងសាលាក៏មកដល់ល្មម។ ដឹងច្បាស់ក្បាលកន្ទុយហើយ លោកចាងហ្វាងខឹងយ៉ាងខ្លាំង រួចនិយាយថា “លោកសមាជិកសមាគមព្រះរាជា! សូមលោកយកល្បែងកំសាន្តរបស់លោក ចេញឲ្យផុតពីថ្នាក់រៀនភ្លាម។”
“សមាគមនព្រះរាជា” គឺបណ្ឌិតសភាវិទ្យាសាស្ត្រអង់គ្លេស។ នៅពេលដែលនិយាយនៅពាក្យចំអកនេះ លោកចាងហ្វាងសាលាពិតជាស្មានមិនដល់ឡើយថា ពាក្យទស្សន៍ទាយនេះ ពានក្លាយទៅជាការពិត។ ២០ឆ្នាំក្រោយមក ដាវីន បានក្លាយទៅជាអ្នកប្រាជ្ញ ជាសមាជិកសមាគមព្រះរាជាពិតមែន។
កប៉ាល់ប៊ីហ្គិន
នៅពេលប្រលងចេញពីមហាវិទ្យាល័យ ដាកវីនសម្រេចចិត្តអនុវត្តតាមបំណងប្រាថ្នាតាំងពីកុមារភាពរបស់ខ្លួន គឺធ្វើដំណើរទេសចរណ៍ជុំវិញពិភពលោក។ គាត់បានទាក់ទងជាមួយបងប្អូនម្នាក់ដែលជាប្រធាននាវិកកប៉ាល ប៊ីហ្គិន។ ប្រធាននាវិកកប៉ាល់នេះយល់ព្រមសហការជាមួយដាកវីន។
គោលបំណងរបស់ដាកវីនត្រូវគេជំទាស់យ៉ាងច្រើន ហើយថែមទាំងចំអកថា វិកលចរិតទៀតផង «បងឯងក្លាយទៅជាព្រះអាទិទេព ហ្គីលីវែ មែនទេ ? គួរឲ្យស្ដាយណាស់ ! ផែនដីត្រូវបានគេរកឃើញតាំងពីយូរមកហើយ លោកសម្លាញ់ស្រមើស្រមៃអើយ !» ។ តែដាកវីនមិនរាថយបន្តិចណាឡើយ ហើយតបវិញថា «មិត្តទាំងអស់យល់ច្រឡំហើយ! ពិភពលោកទើបតែនឹងបានរកឃើញមួយចំណែកតូចប៉ុណ្ណោះ។ ខ្ញុំចង់ចូលទៅជ្រៅនៅចំណែកឯទៀត។”
ជាការពិតក្នុងដំណើរលើកប៉ាល់ប៊ីហ្គិន ដាកវីនប្រមូលបាននូវឯកសារដ៏មានប្រយោជន៍ជាច្រើនសម្រាប់ជួយសម្រេចដល់សមិទ្ធផលស្ដីពីទ្រឹស្ដីវិវឌ្ឍនភាពរបស់ខ្លួន ។ ដាកវីនពុំបានរកឃើញផែនដីរបស់ជនជាតិ លីសីពុត ទេ តែបានរកឃើញកោះ ហ្គាឡាប៉ាហ្គូស ជាមួយនឹងបណ្ដាសត្វមានជីវិតតាំងពីបុរេសម័យ ដូចជា សត្វទទាដែលគ្មានស្លាបហើរ ពួកអណ្ដើកសមុទ្រដ៏មហាធំ ។ គាត់បានជាន់ជើងនៅលើកោះភ្នំភ្លើង “តាមូ” ហើយបានរកឃើញនូវការរស់រានឡើងវិញយ៉ាងអស្ចារ្យនៃពិភពសត្វដែលរស់នៅទីនោះ ក្រោយពីកោះនេះត្រូវបានឆេះជាផេះផូរផង់ដោយសន្ទុះភ្នំភ្លើងបាញ់ចេញពីភ្នំដ៏គួរឲ្យព្រឺព្រួច នាឆ្នាំ១៨១៥ ជាដើម។
ការប្ដេជ្ញាចិត្តឈ្នះជំងឺ
ដំណើរទេសចរណ៍ជុំវិញពិភពលោក បានជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ដល់សុខភាពរបស់ដាវីន។ ពេលត្រលប់មកវិញ អ្នកប្រាជ្ញយើងត្រូវលោកគ្រូពេទ្យបង្ខំឲ្យសម្រាក មិនឲ្យធ្វើការងារ ហើយត្រូវទៅលំហែរដើម្បីឲ្យមានសុខភាពល្អ នៅទីជនបទស្ងប់ស្ងាត់ណាមួយ។ ក៏ប៉ុន្តែ ដាវីន មិនព្រមចុះចាញ់ចំពោះរោគាឡើយ។ លោកបានដាក់ខ្លួនឯងនូវការហាត់ប្រាណលត់ដំ និងធ្វើការដោយទ្រាំទទួលនូវការចុកចាប់យ៉ាងក្លាហាន ដើម្បីអនុវត្តត្រឹមត្រូវតាមរបបកំណត់នោះ។ ដោយចិត្តតស៊ូអំណត់នេះ ដាវីន បានជំនះលើជំងឺដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ ហើយបានសម្រេចនូវស្នាដៃវិទ្យាស្ត្រយ៉ាងឆ្នើម។
នៅថ្ងៃក្រោយមក ពេលបានអាយុ ៧០ឆ្នាំ លោកបានរៀបរាប់ថា “បើសិនជាខ្ញុំទន់ខ្សោយក្នុងតំណាក់កាលនោះ នោះប្រាកដជាគ្មានពេលណានឹងមានអ្វីសម្រាប់បូជាឲ្យវិទ្យាសាស្ត្រឡើយ។”
អ្នកប្រាជ្ញមិនមែនមានន័យថា បញ្ឈប់ការរៀនសូត្រទេ
ពេលបានក្លាយទៅជាអ្នកប្រាជ្ញល្បីឈ្មោះពេញទាំងពិភពលោក ដាកវីននៅតែបន្តការរៀនសូត្រឥតឈប់ឈរ។ លោកតែងតែនិយាយទៅកាន់កូនៗថា “អ្នកប្រាជ្ញមិនមែនមានន័យថា បញ្ឈប់ការរៀនសូត្រឡើយ។”
ពេលដែលអាយុកាន់តែច្រើន លោកនៅតែជក់ចិត្តរៀនភាសា ដើម្បីអាចពិចារណាស្វែងយល់ដោយខ្លួនឯងនូវឯកសារបរទេសនានា។ កូនប្រុសរបស់ដាវីន បានរៀបរាប់ឡើងវិញថា “… ឪពុកខ្ញុំរៀនភាសាអាល្លឺម៉ង់យ៉ាងព្យាយាម។ ពេលដែលយើងខ្ញុំសុំជួយគាត់បកប្រែឯកសារផ្សេងៗ ឪពុកខ្ញុំបដិសេធយ៉ាងដាច់អហង្ការ។” គាត់និយាយថា “ពុកចង់ត្រិះរិះដោយខួរក្បាលរបស់ពុក ពុំមែនប្រើប្រាស់ខួរក្បាលរបស់អ្នកដទៃឡើយ។”
“ទីបំផុតគឺឪពុកខ្ញុំឈ្នះ។ គាត់អានយ៉ាងស្ទាត់ភាសាអាល្លឺម៉ង់ និងភាសានៃប្រទេសជាច្រើនទៀត។”
ដកស្រង់ចេញពី សៀវភៅកម្រងជីវិតអ្នកប្រាជ្ញ
អត្ថបទទាក់ទង