មេរៀនជីវិតទាំង ១០ ដែលយើងអាចរៀនពីដើមឈើ
តើដើមឈើបង្រៀនយើងអ្វីខ្លះអំពីជីវិត? ចាស់ៗខ្មែរបានអប់រំទូន្មានក្មេងៗជំនាន់ក្រោយថា៖
- ដើមឈើ គឺជាជម្រកយ៉ាងត្រជាក់ត្រជំសម្រាប់មនុស្ស និងសត្វ ដូចជាដើមឈើនៅតាមព្រៃភ្នំជាជម្រករបស់សត្វព្រៃទាំងឡាយជ្រកអាស្រ័យ។ ចំណែករុក្ខជាតិដែលដុះក្នុងស្រុក ជាជម្រករបស់សត្វស្រុកទាំងឡាយ និងជាជម្រករបស់មនុស្សផង។ ឯដើមឈើណាដុះនៅតាមដងផ្លូវ គឺជាទីពឹងរបស់អ្នកដំណើរចូលទៅជ្រកសម្រាកកាយ បរិភោគអាហារដោយក្តីរីករាយនៅក្រោមម្លប់ឈើនោះ។
- ដោយឡែកដើមឈើណាដែលព្រះសង្ឃ ឬពុទ្ធបរិស័ទបានដាំនៅក្នុងទីអារាម គឺជាដើមឈើដែលមានប្រយោជន៍សម្រាប់ព្រះសង្ឃផង ពុទ្ធបរិស័ទទាំង ៨ទិស ផងចូលមកជ្រកក្រោមម្លប់ឈើដ៏ត្រជាក់ រីករាយនឹងការបំពេញបុណ្យកុសលផ្សេងៗ។
- ឈើខ្លះមានផ្កា មានផ្លែ និងស្លឹកជាអាហាររបស់មនុស្សសត្វទាំងឡាយដូចជា ដើមដូង ដើមត្នោត ដើមមៀន ដើមស្វាយ ដើមអង្គាដី ម្រុមជាដើម រុក្ខជាតិទាំងនេះមានប្រយោជន៍ណាស់សម្រាប់មនុស្សសត្វទាំងឡាយ និងជាអាហារយ៉ាងពិសេសផង។
- បើបុគ្គលណាបានដាំដើមឈើទោះជានៅទីណាក្តីរមែងបានប្រយោជន៏ដល់មនុស្សសត្វទូទៅ និងបានជាទីរាប់អាននៃអ្នកផងទាំងពួងតែងនិយាយថា អ្នកដាំដើមឈើនេះគឺជាអ្នកមានមេត្តា មានករុណា និងមានបញ្ញាវាងវៃ ទើបបានថែរក្សាដើមឈើទាំងនេះទុកឲ្យជាប្រយោជន៍ដល់មនុស្សសត្វទូទៅ។ អ្នកដាំដើមឈើជាទានទៅក្នុងបរលោក រមែងបាននូវសម្បត្តិមនុស្ស និងសម្បត្តិទេវតា និងរួចផុតចាកទុក្ខទាំងពួង។
- បុគ្គលយល់ពីអត្ថប្រយោជន៍នៃដើមឈើហើយ គប្បីនាំគ្នាដាំដើមឈើ និងជួយថែរក្សាព្រៃឈើឲ្យបានគង់វង្ស ដើម្បីជាប្រយោជន៍សម្រាប់យើងទាំងអស់គ្នា ព្រោះដាំដើមឈើមួយដើម ដូចបានធ្វើផ្ទះមួយខ្នងឲ្យទៅជាទានអ៊ីចឹងដែរ។
សម្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំចូលចិត្តចំណាយពេលជាមួយដើមឈើ ព្រោះដើមឈើប្រាប់ខ្ញុំអំពីអ្វីដែលសំខាន់ក្នុងជីវិតមនុស្សដូចខាងក្រោម៖
១. ដើម្បីរឹងមាំ ត្រូវមានឬសចាក់ចូលជ្រៅ
ដើមឈើដែលរឹងមាំ ព្រោះឬសរបស់វាចាក់ចូលជ្រៅ ឬបែកស្ញែងច្រើន ជាពិសេសនៅពេលមានខ្យល់ ដោយឬសរបស់វាព្យាយាមទប់ដោយចាក់កាន់តែជ្រៅ។ ដូចគ្នាមនុស្សដែលរឹងមាំ កើតឡើងនៅពេលគាត់មានមូលដ្ឋានគ្រឹះច្បាស់លាស់ ហើយរឹងមាំ។
២. ដើមឈើរីកធំឡើង ត្រូវការពេលវេលាច្រើន
គ្មានដើមឈើដែលរឹងមាំខ្លាំង ធំលឿនក្នុងរយៈពេលខ្លីនោះទេ វាត្រូវការពេលវេលា ត្រូវការភាពអត់ធ្មត់។ វាបង្រៀនយើងថា បើយើងចង់រីកចម្រើន យើងត្រូវស៊ូទ្រាំអត់ធ្មត់ កុំបោះបង់ចោល។
៣. ដើមឈើកាន់តែរឹងមាំ នៅពេលវាផ្ដុំគ្នាជាក្រុម
វាបង្រៀនយើងកុំឲ្យអួតខ្លួន ដោយព្យាយាមរស់នៅតែម្នាក់ឯង។ បើយើងរួបរួមគ្នាជាមនុស្ស ឬជាក្រុមការងារ យើងនឹងជួយគ្នាឲ្យកាន់តែរឹងមាំដូចដើមឈើដែលវារស់នៅជាក្រុមអញ្ចឹងដែរ។
៤. ដើមឈើបង្កើតផលផ្លែបានច្រើន ហើយរីកធំជាងមុននៅពេលវានៅជាប់ទឹក
វាបង្រៀនមនុស្សយើងឲ្យនៅជាប់នឹងប្រភពទឹក។ តើអ្វីជាប្រភពរបស់អ្នក? វាអាចជាសៀវភៅ សាលារៀន មិត្តភ័ក្រ្តដែលតែងតែជួយគាំទ្រអ្នកដើម្បីឲ្យអ្នកជោគជ័យ ហើយបង្កើតផ្លែផ្កា។ ដូច្នេះនៅឲ្យជាប់នឹងប្រភព ដោយរាប់អានជាមួយមនុស្សមានប្រាជ្ញា ព្រោះរាប់អានជាមួយមនុស្សមានប្រាជ្ញានាំឲ្យខ្លួនយើងមានប្រាជ្ញាដែរ។
៥. ដើមឈើបង្កើតផលផ្លែច្រើន នៅពេលយើងលួសមែកខ្លះចោល
ការលួសមែកបណ្ដាលឲ្យមានការឈឺចាប់ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីការឈឺចាប់ គឺការបង្កើតផលផ្លែ។ វាបង្រៀនយើងថា បើយើងចង់បង្កើតផលផ្លែក្នុងជីវិត យើងត្រូវកាត់អ្វីមួយចំនួនក្នុងជីវិតរបស់យើងចោល ដូចជាភាពខ្ជិលច្រអូស ទម្លាប់ចាំសិន ជាដើម។ វាប្រហែលជាធ្វើឲ្យយើងឈឹចាប់បន្តិច ប៉ុន្តែបន្ទាប់មកទើបយើងអាចបង្កើតផ្លែបាន។
៦. អ្វីដែលយើងមើលឃើញ មានជីវិតដោយសារអ្វីដែលយើងមើលមិនឃើញ
ដូចដើមឈើ វាមានជីវិតដោយសារឬសដែលនៅខាងក្នុង ហើយយើងមើលមិនឃើញ។ វាប្រៀបបីដូចជាការគិតរបស់មនុស្សម្នាក់ដែលយើងមើលមិនឃើញ ប៉ុន្តែវាបង្កើតផលផ្លែដែលយើងមើលឃើញ។ ការគិតរបស់យើង គឺពិតជាសំខាន់ខ្លាំងណាស់ បើយើងរៀនអភិឌ្ឍន៍ការគិតរបស់យើង ជីវិតរបស់យើង ក៏រីកចម្រើនដែរ។
៧. ដើមឈើផ្ដល់ផ្លែ ជាកន្លែងជ្រកកោនរបស់សត្វ និងជាម្លប់ដល់មនុស្ស
ដើមឈើចេះមានផលផ្លែរបស់វា ចុះមនុស្សវិញ? នេះជាសំណួរដែលយើងត្រូវសួរខ្លួនយើង ថាតើយើងចង់បានផលផ្លែឬទេ? តើយើងបានធ្វើអ្វីខ្លះ ដើម្បីជួយសង្គម? ជួយមនុស្សដែលនៅជុំវិញយើង? វាបង្រៀនយើងឲ្យចេះបម្រើ និងបង្កើតផលផ្លែសម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយបន្តវេន។
៨. ស្លឹកឈើជ្រុះមិនឆ្ងាយពីគុល
វាបង្រៀនមនុស្សឲ្យយល់អំពីការប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការបង្ហាញគំរូមិនល្អដល់កូនចៅជំនាន់ក្រោយរបស់យើង។ បើយើងរីកចម្រើន កូនរបស់យើងក៏រីកចម្រើន បើយើងបង្ហាញគំរូល្អ កូនចៅរបស់យើងក៏ល្អដែរ បើយើងអានសៀវភៅ ខ្ញុំជឿថា កូនចៅរបស់យើង ក៏អាចរៀនអានសៀវភៅពីយើងដែរ។
៩. ដើមឈើមិនរីកចម្រើន ហើយមិនបង្កើតផលផ្លែដោយសារមេរោគ និងសត្វចង្រៃ
បើយើងមិនបំផ្លាញមេរោគ និងសត្វចង្រៃក្នុងដើមរបស់យើងទេ នោះពួកវានឹងព្យាយាមបំផ្លាញយើង បំផ្លាញផលផ្លែរបស់យើង។ វាបង្រៀនឲ្យចេះសួរខ្លួនឯង ថាតើមេរោគ ឬសត្វចង្រៃដែលកំពុងតែទុំដើមរបស់យើង។ វាអាចជាមិត្តភ័ក្រ្តដែលនាំយើងទៅប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ ឬបរិយាកាសដែលនាំឲ្យមិនរីកចម្រើន ឬទម្លាប់អាក្រក់របស់យើងជាដើម។ បើអ្នកស្វែងរកឃើញនូវមេរោគ និងសត្វចង្រៃ ចូរបំផ្លាញវាទៅ មុនពេលវាបំផ្លាញជីវិតរបស់អ្នក។
១០. ដើមឈើវាដើរតាមរដូវកាលរបស់វា
យើងមិនអាចបង្ខំដើមឈើនោះទេ គឺវាមានវដ្តរបស់វា។ មានរដូវកាលខ្លះ ដែលគេហៅថារដូវស្លឹកឈើជ្រុះ រដូវបង្កើតផល រដូវស្ងួតហួតហែង រដូវនៃការរង់ចាំ រដូវនៃការសម្បូរសប្បាយជាដើម។ មនុស្សក៏ដូចគ្នា យើងនឹងមានពេលដែលយើងធ្លាក់ចុះ មានពេលដែលយើងរីកចម្រើន មានពេលដែលយើងកើត ហើយមានពេលដែលយើងស្លាប់។ វាបង្រៀនយើងឲ្យរស់នៅសម្រាប់ឥឡូវ កុំខ្វល់ខ្វាយច្រើន កុំព្រួយបារម្ភច្រើនពេក ព្រោះយើងដឹងថាវាគ្រាន់តែជារដូវកាលមួយរយៈប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទទាក់ទង
មេរៀនសំខាន់ៗចំនួន ៤ ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ តៅ តេ ជីង (Tao Te Ching) របស់ ឡៅសុឺ