៥ យ៉ាង ដែលចាស់បុរាណប្រដូចទៅនឹងមនុស្ស
មនុស្ស (មៈនុស បា. ឬ សំ.) ( ន. ) (មនុឞ្យ) ជនអ្នកដឹងការខុសត្រូវ, សត្វវិសេសមួយប្រភេទជាពូជវង្សនៃមនុ, នរៈ ។ មនុស្សជាតិ (មៈនុស-សៈជាត) ជាតិជាមនុស្ស, ពួកមនុស្ស ។
ជូរបំផុតគឺពាក្យសំដី ផ្អែមបំផុតក៏ពាក្យសម្តី ក្រអូបបំផុតគឺកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ស្អុយបំផុតក៏កេរ្តិ៍ឈ្មោះ! មនុស្សក្នុងលោក ចាស់បូរាណលោកប្រដូចទៅនឹង៖
១. មនុស្សននោង
ននោងនៅខ្ចីស្លទៅផ្អែមឆ្ងាញ់ លុះចាស់ទៅសាញទំពារមិនដាច់គ្មានរសជាតិប្រែជាល្វីងចត់លេបមិនរួច មនុស្សបែបនេះពីក្មេងងាយប្រដៅ តែដល់ចាស់ទៅមានះរឹងទទឹង គ្មានចេះស្តាប់គេឯង ដូចជាក្របីខ្វាក់ប្រើការមិនកើតហើយគ្រោះថ្នាក់ដល់គេឯងបានទៀតផង បើជាមនុស្សដែលមានឥទ្ធិពលក្នុងសង្គម។
២. មនុស្សកង្កែប
កង្កែបជាសត្វខ្ជិល តែងលបសំងំសុខក្នុងរន្ធក្តាម វេលាមានភ្លៀងធ្លាក់ក៏ស្រែកមិនដឹងទិសតំបន់ធ្វើឲ្យវិនាសទាំងជីវិតក្តាមទៀតផង មនុស្សប្រភេទនេះមិនចេះផ្តល់ក្តីសុខឲ្យគេឯងឡើយ « កុំស្លាប់ដូចពស់ កុំរស់ដូចកង្កែប»។
៣. មនុស្សត្នោត
រុក្ខជាតិដែលមានប្រយោជន៍សឹងតែគ្មានទោសសោះ គឺត្នោត មនុស្សត្នោតពេញមួយជីវិតផ្តល់តែប្រយោជន៍ដល់សង្គម មិនដែលប្រទូស្តរាយដល់អ្នកណាឡើយ ជានិមិត្តរូបនៃវឌ្ឍនធម៌ កើតមកមួយៗសុទ្ធតែមានអភិនិហារ។
៤. មនុស្សក្រូចឆ្មា
ក្រូចឆ្មាគឺជូរតាំងពីក្តិបរហូតទុំ មនុស្សបែបនេះគឺជូរចត់ខ្មោះខ្មួរ ធ្វើតែរឿងអាក្រក់ តាំងពីក្មេងទល់ចាស់ស្លាប់ មនុស្សប្រភេទនេះកុំសង្ឃឹមថាចេះកែខ្លួនឲ្យសោះ អស់យ៉ាងធ្វើពុតមួយរយះ តែសន្តានពីខាងក្នុង ពីមនោមកគឺក្រខ្វក់មានកន្លែងល្អតិចបំផុតសឹងតែគ្មាន នៅប្រទេសខ្លះគេមានច្បាប់ប្រហារជីវិតមនុស្សដែលមិនចេះកែខ្លួនលើសពីបីដង។
៥. មនុស្សស្វាយ
ស្វាយជូរពីនៅខ្ចី លុះទុំក៏ផ្អែមក្រអូបសឹងមិនគួរឲ្យជឿ មនុស្សប្រភេទនេះអាក្រក់ពីតូច លុះធំដឹងក្តីចេះកែខ្លួនធ្វើអំពើល្អ មិនឲ្យលំបាកដល់សង្គម ជាមនុស្សដែលព្រះប្រោសបាន ។
អត្ថបទទាក់ទង